Kort nieuws uit de velden
De iepenwacht zal de komende tien jaar haar basistaak – het controleren en beheren van het iepenbestand – voor haar leden blijven uitvoeren. Ondertussen dient de vraag beantwoord te worden of de stichting ook meer voor haar leden moet doen. Bijvoorbeeld op het gebied van kennisvergaring en bewustwording. Maar wellicht ook op het terrein van andere boomziekten.
Om deze en andere vragen te beantwoorden zag in 2017 een denktank het levenslicht. Deze bestaat, naast projectleider Gauke Dam, uit drie vertegenwoordigers uit het ledenbestand. Te weten: Harm de Roo (gemeente Súdwest-Fryslân), Pieter Douma (gemeente Leeuwarden) en Dirk Lautenbach (DFK-gemeenten).
Dit gezelschap komt zo’n twee keer per jaar bijeen om te brainstormen over de dienstverlening. Een eerste sessie leidde dit voorjaar al tot een aanpassing van de website, waar inmiddels ook informatie over andere boomziekten te vinden is. Door deze sessies, en het raadplegen van de achterban, kan Iepenwacht Fryslân beter op de wensen en behoeften van haar leden inspelen.
Meer en meer mensen nemen vandaag de dag een haard of houtkachel in huis. Het gebruikte hout, wordt in toenemende mate zelf gekapt. Of gekocht van leveranciers in de directe omgeving. Dat kan, maar vereist als het om iepenhout gaat wel zorgvuldigheid.
Veel mensen maken van het kappen en in stammetjes zagen en opslaan van kachel- en haardhout een mooi tijdverdrijf. Dat lijkt onschuldig, maar er loert wel degelijk gevaar: verspreiding van iepziekte vanuit de houtopslag.
Dit is vaker dan ons lief is de reden waarom de iepziekte soms plotsklaps opduikt in een omgeving waar je dat niet (meer) verwacht. Zoals begin dit jaar in Harlingen, waar spoed aangetaste iepen moesten worden geveld.
Uitvliegen
De ziekte (schimmel) wordt in zo’n geval (vaak) overgebracht door de iepenspintkever die nestelt in het opgeslagen haardhout. Hierin ontstaat vervolgens ‘broed’ en wanneer de eitjes uitkomen kunnen honderdduizenden iepenspintkevers ontstaan, uitvliegen en gezonde iepen in een straal van maximaal tien kilometer infecteren.
Werkwijze
Het beste is dus om geen iepenhout op te slaan. Wilt u dat toch doen, ga dan als volgt te werk:
- Ontdoe alle iepenhout dat u wilt opslaan van de bast.
- Vernietig takhout door te verbranden of te versnipperen (< 4 cm is onschadelijk).
- Laat nooit iepenhout achter op de locatie.
Zo zorgen we er samen voor dat de iepziekte in de provincie Fryslân beheersbaar blijft. Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen of met uw gemeente.
Iepen, essen en kevers nader belicht
Op 30 maart j.l. organiseerde Iepenwacht Fryslân een kennismiddag in Leeuwarden. Zo’n veertig bezoekers, waaronder gemeentelijke bestuurders, werden getrakteerd op een gevarieerd programma waarin behalve de iep, ook andere boomziekten én de toekomst van de Iepenwacht Fryslân centraal stonden.
Na de opening door voorzitter Tom van Mourik, vertelde hoofdstedelijk bomenconsulent dhr. Kaljee over het handhavingsprotocol dat de gemeente Amsterdam toepast om de ruim 70.000 iepen in de hoofdstad in stand te houden. Belangrijk onderdeel daarvan is dat geconstateerde, zieke iepen binnen tien dagen geveld, versnipperd, ontbast en afgevoerd dienen te worden.
Bestuursdwang
Wordt aan deze maatregel niet voldaan, dan kan er bestuursdwang worden toegepast en een proces-verbaal volgen. Hiervoor is in de bomenverordening een apart artikel opgenomen waarin voor zieke iepen een uitzondering wordt gemaakt op het kapverbod zonder vergunning. Boombeheerders, -rooiers en hoveniers zijn via een protocol op de hoogte van de aanpak en delen dit waar nodig met eigenaren. Met deze aanpak verwacht de gemeente Amsterdam de ziektedruk onder de huidige, half procent te kunnen houden. Overtreders worden via lik-op-stuk beboet.
Veredelingsonderzoek
Vervolgens was het woord aan WUR-onderzoeker Jelle Hiemstra die inging op zowel de oorzaak als het gevolg van de inmiddels ook in Nederland de kop opstekende essentaksterfte. Deze wordt veroorzaakt door een sterk invasieve Aziatische schimmel die maakt dat essen langzaam verwelken en uiteindelijk afsterven. Tot op heden is er geen remedie tegen de ziekte. Wel is onderzocht dat bepaalde soorten minder vatbaar zijn. Onderzoek in o.a. Denemarken en Duitsland wees uit dat in zaailingpopulaties van F. excelsior 1-2% van de bomen sterk verminderd vatbaar is.
In Wageningen vindt sinds 2015 (veredelings)onderzoek plaats waarbij inmiddels een aantal cultivars zijn geïdentificeerd die minder vatbaar lijken te zijn en voor veredeling in aanmerking komen. Bij dit onderzoek worden traditionele infectieproeven gecombineerd met DNA-analyses, ook van de schimmel.
Importkevers
Na de pauze ging ing. A. de Haas van NVWA in op de aanwezigheid van gevaarlijke organismen in de groene ruimte. Hij ging onder meer nader in op twee varianten van de Aziatische boktorkever, waarvan er één (Oost Aziatische boktor (CLB)) ook schade aan naaldbomen veroorzaakt. (Import)gevaar en schade dreigt ook uit de hoek van de Aziatische essenprachtkever die wereldwijd sinds 2014 maar liefst 140 miljoen essen heeft gedood. Strenge controle op importhout moet de kevers buiten de deur houden. Temeer daar bestrijding erg kostbaar is.
Van Mourik sloot het officiële programma af met de mededeling dat er voor de Stichting Iepenwacht Fryslân nog het nodige te doen valt en dat zij ook na 2019 verder gaat met alle deelnemende organisaties.
Al met al een bijzonder leerzame middag waarover de bezoekers tijdens de afsluitende borrel met hapje nog napraten.
op 13 september organiseren we een nieuwe Kennismiddag. We gaan in op de verschillende ziekten en plagen die de diverse in Nederland voorkomende loofbomen kunnen treffen. Houd onze website in de gaten voor meer informatie.
In het Iepenpark in Joure is in 2017 een grote opknapbeurt gestart. Ook in 2018 wordt er nog gewerkt om te zorgen dat de bomen goed tot hun recht komen en het park ook een prettige plek wordt om te verblijven.
Het park is in 2011/2012 aangelegd om mensen kennis te laten maken met verschillende soorten iepen. Gauke Dam, projectleider bij de Iepenwacht: “Er staan maar liefst veertig ondersoorten van de iep, van elk drie bomen. Het is daarmee het meest gevarieerde iepenarboretum van Europa. De bomen groeiden echter niet goed doordat het terrein te nat werd.”
Herstelplan
Eerdere pogingen daar iets aan te doen hielpen niet afdoende. Daarom besloten Iepenwacht Fryslân en gemeente De Fryske Marren het park goed onder handen te nemen. Er worden nieuwe iepen geplant en alle iepen krijgen een zuurstofinjectie en extra voedingsstoffen. Ook wordt het park toegankelijker gemaakt voor publiek, met onder meer een nieuw informatiebord met een plattegrond.
Meerdere doeleinden
Het iepenpark heeft een voorlichtings- en educatiefunctie. Zo wordt ze bezocht door scholen en ook door geïnteresseerde bezoekers. “De iep is immers een belangrijke boom voor Friesland”, zegt Gauke Dam. Daarnaast wordt het park, zodra de bomen groter zijn, aantrekkelijk voor toeristen en recreanten; het ligt aan een populaire fietsroute. Het park ligt aan de op- en afrit naar de A7 Joure West.
Bekijk onze folder voor meer informatie.
Iepen geven toegangslaan Woudagemaal historische uitstraling terug
De Stichting Iepenwacht Fryslân plaatste in de week van 11 – 15 december 2017 een nieuwe rij iepen langs de toegangslaan naar het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer.
Jonge iepen en populieren in Franekeradeel-Harlingen
Aan de Hoarnestreek, tussen Oosterbierum en Pietersbierum, staan vanaf vandaag jonge iepen en populieren. Het is één van de vele maatregelen binnen het gebiedsontwikkelingsproject Franekeradeel-Harlingen.
Leerlingen Burgerschool Dokkum planten iepen op Boomplantdag
Samen met wethouder Pieter Braaksma van de gemeente Dongeradeel hebben 24 leerlingen uit groep 7 van obs Burgerschool in Dokkum op Nationale Boomplantdag tien iepen geplant.
Iepziekte in Het Klokhuis
In de uitzending van 12 oktober 2016 besteedde het programma Klokhuis aandacht aan de iepziekte.